گاز هیدروژن چیست؟ | شرکت سپهر گاز کاویان: 02146835980 – 02146837072 – 09022734708
هیدروژن (Hydrogen) با نماد شیمیایی H، ساده‌ترین و فراوان‌ترین عنصر در جهان است. این عنصر در ستارگان، از جمله خورشید، به وفور یافت می‌شود و نقش مهمی در واکنش‌های هسته‌ای ایفا می‌کند. در زمین نیز هیدروژن به صورت آزاد و یا در ترکیب با عناصر دیگر وجود دارد. هیدروژن به عنوان سبک‌ترین و فراوان‌ترین عنصر در جهان، خواص فیزیکی و شیمیایی منحصر به فردی دارد. این خواص، کاربردهای گسترده‌ای را برای این عنصر در صنایع مختلف فراهم کرده است.
ویژگی‌های هیدروژن
- ساده‌ترین اتم: هیدروژن سبک‌ترین عنصر جدول تناوبی است که تنها یک پروتون و یک الکترون دارد.
- گاز بی‌رنگ و بی‌بو: هیدروژن در حالت گازی، بی‌رنگ، بی‌بو و بسیار سبک‌تر از هوا است.
- قابل اشتعال: گاز هیدروژن به شدت سوخت‌پذیر است و در صورت ترکیب با اکسیژن، آب و انرژی فراوانی تولید می‌کند.
- حالت‌های مختلف: هیدروژن می‌تواند به صورت گازی، مایع و جامد وجود داشته باشد.
خواص فیزیکی و شیمیایی گاز هیدروژن
در جدول زیر، برخی از مهم‌ترین خواص فیزیکی و شیمیایی هیدروژن آورده شده است:
| خاصیت | مقدار | واحد |
| عدد اتمی | 1 | – |
| جرم اتمی | 1.00794 | u |
| نقطه ذوب | -259.14 | درجه سانتی‌گراد |
| نقطه جوش | -252.87 | درجه سانتی‌گراد |
| چگالی (در شرایط استاندارد) | 0.0899 | گرم بر لیتر |
| حلالیت در آب | کم | گرم بر لیتر |
| حالت فیزیکی در شرایط استاندارد | گاز | – |
| رنگ | بی‌رنگ | – |
| بو | بی‌بو | – |
| مزه | بی‌مزه | – |
| قابلیت اشتعال | بسیار بالا | – |
| واکنش‌پذیری | بالا | – |
توضیح برخی از خواص
عدد اتمی و جرم اتمی: این اعداد نشان‌دهنده ساختار اتمی هیدروژن هستند.
نقطه ذوب و جوش بسیار پایین: این نشان می‌دهد که هیدروژن در دمای بسیار پایین به حالت مایع و جامد تبدیل می‌شود.
چگالی بسیار کم: هیدروژن سبک‌ترین گاز است و چگالی بسیار کمی دارد.
حلالیت کم در آب: گاز هیدروژن به سختی در آب حل می‌شود.
قابلیت اشتعال بسیار بالا: هیدروژن در ترکیب با اکسیژن به شدت می‌سوزد و تولید آب می‌کند.
واکنش‌پذیری بالا: هیدروژن به دلیل داشتن یک الکترون در لایه بیرونی، بسیار واکنش‌پذیر است و با بسیاری از عناصر ترکیب شده و ترکیبات مختلفی را تشکیل می‌دهد.
ایزوتوپ‌های هیدروژن
هیدروژن سه ایزوتوپ اصلی دارد:
- پروتیوم (H-1): فراوان‌ترین ایزوتوپ هیدروژن است که یک پروتون دارد.
- دوتریوم (H-2): یک پروتون و یک نوترون دارد و در آب سنگین یافت می‌شود.
- تریتیوم (H-3): یک پروتون و دو نوترون دارد و رادیواکتیو است.
کاربردهای گاز هیدروژن
گاز هیدروژن کاربردهای بسیار گسترده‌ای در صنایع مختلف دارد، از جمله:
- سوخت: هیدروژن به عنوان یک سوخت پاک و کارآمد در پیل‌های سوختی و موتورهای احتراقی استفاده می‌شود.
- صنعت شیمی: در تولید آمونیاک، متانول و بسیاری از ترکیبات شیمیایی دیگر استفاده می‌شود.
- پالایش نفت: در فرایند پالایش نفت برای بهبود کیفیت محصولات نفتی استفاده می‌شود.
- خنک‌کننده: به دلیل هدایت حرارتی بالا، به عنوان خنک‌کننده در برخی تجهیزات الکترونیکی استفاده می‌شود.
- بالون‌های هوایی: در گذشته از هیدروژن برای پر کردن بالون‌های هوایی استفاده می‌شد، اما به دلیل خطر انفجار، امروزه از هلیوم استفاده می‌شود.
مزایا و معایب هیدروژن به عنوان سوخت
مزایا:
- سوختن هیدروژن تنها آب تولید می‌کند و آلودگی محیط زیست را کاهش می‌دهد.
- انرژی تولیدی از هیدروژن بسیار زیاد است.
معایب:
- تولید هیدروژن به انرژی زیادی نیاز دارد.
- ذخیره و حمل و نقل هیدروژن به دلیل خاصیت انفجاری آن، چالش‌برانگیز است.
- زیرساخت‌های لازم برای استفاده گسترده از هیدروژن هنوز به طور کامل توسعه نیافته‌اند.
تولید هیدروژن
گاز هیدروژن را می‌توان از روش‌های مختلفی تولید کرد، از جمله:
الکترولیز آب: با عبور جریان الکتریکی از آب، هیدروژن و اکسیژن تولید می‌شود.
تخمیر بیولوژیکی: برخی باکتری‌ها می‌توانند هیدروژن تولید کنند.
اصلاح بخار: با عبور بخار آب از روی کربن داغ، با متان واکنش داده هیدروژن و مونوکسید کربن تولید می‌شود.
خطرات اصلی گاز هیدروژن
قابلیت اشتعال بسیار بالا: هیدروژن در ترکیب با اکسیژن به شدت می‌سوزد و تولید آب می‌کند. مخلوط هیدروژن و هوا در محدوده وسیعی از غلظت‌ها قابل انفجار است.
سبکی و قابلیت نفوذ: به دلیل چگالی بسیار کم، هیدروژن به سرعت در هوا پخش شده و می‌تواند به مناطق دوردست نفوذ کند.
بی‌رنگ، بی‌بو و بی‌مزه بودن: این ویژگی‌ها باعث می‌شود که نشت هیدروژن به راحتی قابل تشخیص نباشد.
اقدامات ایمنی برای کار با گاز هیدروژن
برای کار ایمن با هیدروژن، رعایت نکات زیر ضروری است:
- تهویه مناسب: در محیط‌هایی که با هیدروژن کار می‌شود، باید سیستم تهویه قوی وجود داشته باشد تا غلظت هیدروژن در حد مجاز نگه داشته شود.
- جلوگیری از ایجاد جرقه: از ایجاد هرگونه جرقه در محیط‌های حاوی هیدروژن باید خودداری شود. تجهیزات الکتریکی باید ضد جرقه باشند.
- استفاده از تجهیزات ایمنی: کارکنان باید از تجهیزات ایمنی مانند ماسک‌های تنفسی، لباس‌های محافظ و دستکش استفاده کنند.
- ذخیره و حمل و نقل ایمن: سیلندرهای حاوی هیدروژن باید در مکان‌های خنک، خشک و به دور از منابع حرارتی نگهداری شوند.
- تشخیص نشتی: برای تشخیص نشت هیدروژن می‌توان از دستگاه‌های تشخیص گاز استفاده کرد.
- آموزش ایمنی: کارکنان باید به طور کامل در مورد خطرات هیدروژن و روش‌های مقابله با آن آموزش ببینند.
اقدامات در صورت بروز حادثه
در صورت بروز حادثه و نشت هیدروژن، باید اقدامات زیر انجام شود:
- قطع منبع نشت: در صورت امکان، منبع نشت گاز هیدروژن را قطع کنید.
- تخلیه فوری محل: افراد حاضر در محل را به سرعت به مکان امن منتقل کنید.
- اطلاع‌رسانی به آتش‌نشانی: با آتش‌نشانی تماس بگیرید و آن‌ها را از حادثه مطلع سازید.
- جلوگیری از ایجاد جرقه: از روشن کردن هرگونه شعله یا ایجاد جرقه خودداری کنید.
آینده گاز هیدروژن
هیدروژن به عنوان یک حامل انرژی پاک و کارآمد، آینده‌ای روشن در پیش رو دارد. با پیشرفت فناوری و کاهش هزینه‌های تولید، انتظار می‌رود استفاده از هیدروژن در صنایع مختلف گسترش یابد.
تهیه و تامین
در شرکت سپهر گاز کاویان – دارنده گواهینامه ISO17025، آزمایشگاه مرجع اداره استاندارد، مجهز به آزمایشگاه کالیبراسیون و آزمایشگاه آزمون – گاز هیدروژن با درصد خلوص 99.999 ، 99.9995 و 99.9999 در سیلندرهای کربن استیل موجود میباشد. گاز هیدروژن گرید 99.999 (GC گرید) مخصوص دستگاه گاز کروماتوگرافی در سیلندر های 5 و 10 لیتری با فشار 70 بار و در سیلندر های 50 لیتری با فشار 150-140 بار موجود میباشد. خرید گاز هیدروژن مطابق جدول زیر امکانپذیر است:
| گاز | خلوص (گرید) | حجم (Lit ) | فشار (bar) |
| هیدروژن | 99.999 mol% | 5 Lit | 70 bar |
| هیدروژن | 99.999 mol% | 10 Lit | 70 bar |
| هیدروژن | 99.999 mol% | 50 Lit | 140-150 bar |
| هیدروژن خلوص بالا | 99.999 mol% | 50 Lit | 140-150 bar |
| هیدروژن آزمایشگاهی | 99.9995 mol% | 50 Lit | 140-150 bar |
| هیدروژن وارداتی | 99.9999 mol% | 50 Lit | 140-150 bar |
جهت استعلام قیمت و خرید گاز هیدروژن و سایر گازهای خالص و ترکیبی، با کارشناسان سپهر گاز کاویان تماس بگیرید
بدون دیدگاه