مفهوم LEL و UEL گازها چیست؟ | شرکت سپهر گاز کاویان – آزمایشگاه مرجع اداره استاندارد و دارنده گواهینامه ایزو 17025 از مرکز ملی تایید صلاحیت ایران – 02146835980 -02146837072 – 09022734708
LEL و UEL دو اصطلاح مهم در ایمنی صنایع هستند که به خصوص در محیطهایی که با گازهای قابل اشتعال سروکار دارند، از اهمیت بالایی برخوردارند. این دو اصطلاح به ترتیب مخفف عبارتهای Lower Explosive Limit (حد پایین انفجار) و Upper Explosive Limit (حد بالای انفجار) هستند.
LEL (Lower Explosive Limit) یا حد پایین انفجار
- تعریف: کمترین نسبت حجمی یک گاز قابل اشتعال به هوا است که در حضور یک منبع اشتعال میتواند منجر به انفجار شود. به عبارت سادهتر، اگر غلظت یک گاز از LEL کمتر باشد، حتی اگر جرقهای ایجاد شود، انفجاری رخ نخواهد داد زیرا مخلوط گاز و هوا برای احتراق بیش از حد رقیق است.
- اهمیت LEL: دانستن LEL برای جلوگیری از انفجار بسیار مهم است. دانستن LEL یک گاز خاص به ما کمک میکند تا سیستمهای هشدار و ایمنی مناسب را در محیطهایی که این گاز وجود دارد، نصب کنیم. اگر غلظت گاز به LEL نزدیک شود، سیستم هشدار فعال شده و اقدامات لازم برای جلوگیری از انفجار انجام میشود.
در صنایع مختلف، سنسورهایی برای اندازهگیری غلظت گازها استفاده میشوند و هنگامی که غلظت گاز به LEL نزدیک شود، آلارمهایی به صدا در میآیند تا کارکنان بتوانند اقدامات ایمنی لازم را انجام دهند.
UEL (Upper Explosive Limit) یا حد بالای انفجار
- تعریف: بیشترین نسبت حجمی یک گاز قابل اشتعال به هوا است که در حضور یک منبع اشتعال میتواند منجر به انفجار شود. اگر غلظت یک گاز از UEL بیشتر باشد، مخلوط گاز و هوا بیش از حد غنی است، اکسیژن کافی برای احتراق وجود ندارد و نمیتواند به طور کامل بسوزد، در نتیجه انفجاری رخ نخواهد داد.
- اهمیت: UEL نیز به اندازه LEL مهم است. دانستن این مقدار به ما کمک میکند تا بدانیم که در چه شرایطی یک گاز بیش از حد غلیظ شده است و خطر خفگی وجود دارد.
محدوده انفجار
- محدوده انفجار به بازهای گفته میشود که بین LEL و UEL قرار دارد. در این بازه، هر جرقه یا منبع احتراقی میتواند منجر به انفجار مخلوط گاز و هوا شود.
- اهمیت شناخت محدوده انفجار: شناخت دقیق محدوده انفجار برای هر گاز، نقش بسیار مهمی در طراحی سیستمهای ایمنی، انتخاب تجهیزات مناسب و تدوین دستورالعملهای ایمنی ایفا میکند.
اهمیت شناخت LEL و UEL
- ایمنی: با دانستن LEL و UEL میتوان اقدامات ایمنی لازم را برای جلوگیری از رسیدن غلظت گازها به محدوده انفجاری انجام داد.
- طراحی سیستمهای تشخیص گاز: این اطلاعات برای طراحی و کالیبره کردن سیستمهای تشخیص گاز ضروری است.
- تهویه: برای جلوگیری از تجمع گازهای قابل اشتعال در محیطهای بسته، سیستمهای تهویه مناسب باید طراحی شوند. دانستن LEL و UEL به ما کمک میکند تا میزان هوای مورد نیاز برای رقیق کردن گاز و خارج کردن آن از محیط را محاسبه کنیم.
مثال: فرض کنید LEL متان 5 درصد و UEL آن 15 درصد باشد. این بدان معناست که اگر غلظت متان در هوا بین 5 تا 15 درصد باشد، مخلوط گاز و هوا قابل انفجار است.
عوامل موثر بر LEL و UEL
- نوع گاز: هر گاز LEL و UEL خاص خود را دارد.
- دما: با افزایش دما، LEL کاهش و UEL افزایش مییابد.
- فشار: افزایش فشار، LEL را کاهش و UEL را افزایش میدهد.
کاربردهای عملی LEL و UEL
- صنایع نفت و گاز: در این صنایع، LEL و UEL برای ارزیابی خطر انفجار در مخازن، لولهها و سایر تجهیزات استفاده میشوند.
- صنایع شیمیایی: در تولید و ذخیرهسازی مواد شیمیایی قابل اشتعال، دانستن LEL و UEL برای جلوگیری از حوادث ناگوار ضروری است.
- صنایع غذایی: در برخی فرآیندهای تولید مواد غذایی، گازهای قابل اشتعال تولید میشوند که باید به دقت کنترل شوند تا از وقوع انفجار جلوگیری شود.
- سیستمهای تهویه: در سیستمهای تهویه، از اطلاعات LEL و UEL برای طراحی سیستمهای تهویه مناسب و اطمینان از ایمنی کارکنان استفاده میشود.
جمعبندی: LEL و UEL دو مفهوم کلیدی در ایمنی صنایع هستند که به ترتیب کمترین و بیشترین غلظت یک گاز قابل اشتعال را که میتواند منجر به انفجار شود، مشخص میکنند. با دانستن این مفاهیم، میتوان اقدامات ایمنی لازم را برای جلوگیری از حوادث ناشی از انفجار گاز انجام داد.
بدون دیدگاه